Model Nowoczesnej Szkoły 2017

Upodmiotowić ucznia w „Szkole umiejętności XXI wieku” przygotowując go na cyfrową przyszłość oraz cyfrowy rynek pracy

Systemy edukacji dążąc do standaryzacji kompetencji nie wychodzą naprzeciw oczekiwaniom społeczeństwa. W założeniu edukacja skierowana jest do dziecka, aby rozwijać jego talenty. Systemy standaryzacji poprzez testy, programy nauczania, wymagania po danym etapie edukacyjnym próbują „równać” wszystkich uczniów i ich „szufladkować”. Systemy są dla „rządzących” a edukacja jest przecież dla społeczeństwa. Myślenie systemowe jest rywalizacją pomiędzy państwami np. w badaniach PISA. Zapomina się, że uczeń to podmiot, indywidualna jednostka mająca swoje marzenia, talenty, zainteresowania i uzdolnienia. Jednostka potrzebująca indywidualnego traktowania oraz indywidualnego podejścia do Jego osiągnięć. Dzisiejsza szkoła uczy niestety, że nie wolno popełniać błędów. Zabija to kreatywność uczniów oraz innowacyjność. Dzieci uczą się przesiedzieć lekcję, aby tylko nie zostać odpytanym. Brak lęku przed popełnieniem błędu oraz wyciąganie wniosków z porażki jest podstawą innowacyjności – łamania ustalonych reguł i zasad, z których wyrasta nowa klasyka. Stawianie ocen niedostatecznych kumuluje strach przed popełnieniem błędu. Wypacza to ideę oceniania, jako w założeniu informacji zwrotnej dla nauczyciela, ewaluacji osiągnięć pedagoga. Nauczycielu, jeżeli stawiasz ocenę niedostateczną –stawiasz ją sobie za swoje braki w metodyce podejścia indywidualnego do ucznia. Myślenie systemowe jest spuścizną epoki industrialnej, gdzie należało pracować u podstaw generując sylwetkę absolwenta wykształconego na poziomie podstawowym w czytelnictwie i piśmiennictwie przygotowanego do pracy w fabryce przemysłowej, często wyrwanego z rodzinnego domu i osadzonego w internacie i poddanego indoktrynacji ideologicznej. Jedynie elity na zajęciach indywidualnych poza systemem uczono filozofii, wiedzy o sztuce, gry na instrumencie, etyki, tańca, savoir vivre, krytycznego myślenia, analizy i syntezy, sztuki wypowiadania. Typ nauczania industrialnego tkwi w głowach nauczycieli podświadomie, lub na zasadzie tzw. „czarnej pedagogiki”. Polega to na przeniesieniu metod nauczania jakimi byliśmy poddawani w dzieciństwie podczas napotkania problemu do którego nie jesteśmy przygotowani merytorycznie. Tak wiec powielamy metody nauczania z wieku XX tj. w głównej mierze wykład, notatka z lekcji, praca domowa, odpytywanie, klasówka i tak przez 12 lat począwszy od klasy pierwszej szkoły podstawowej kończąc na liceum i maturze.

Wiek XXI nazywany wiekiem opartym na informacji niesie ze sobą zupełnie inne spojrzenie na edukację. Mówi się szeroko o tzw. „Umiejętnościach XXI wieku”. Termin ten odnosi się do zdefiniowanych holistycznie umiejętności rozumianych jako szeroki zakres wiedzy, umiejętności, nawyków pracy i cech charakteru kształtowanych u ucznia, które zdaniem pedagogów-reformatorów szkolnych, profesorów uczelni, pracodawców i innych osób, mają zasadnicze znaczenie dla osiągnięcia sukcesu w dzisiejszym świecie. Efekty nabierają znaczenia szczególnie w projektach zespołowych i karierze zawodowej. Ogólnie rzecz biorąc, zdefiniowane tu umiejętności można zastosować we wszystkich dziedzinach naukowych i edukacyjnych, w całej karierze i funkcjonowaniu w obywatelskim społeczeństwie przez całe życie.[1]

Należy zauważyć, że koncepcja „Umiejętności XXI wieku” obejmuje zakrojony na szeroką skalę i amorficzny zasób wiedzy i umiejętności, które nie są łatwe do zdefiniowania, a które nie zostały oficjalnie ujednolicone ani ustandaryzowane. Chociaż termin ten jest szeroko stosowany w edukacji, to nie zawsze jest określony konsekwentnie, co może prowadzić do nieporozumień i odmiennych interpretacji. Ponadto szereg innych pojęć dotyczący stosowanych umiejętności międzyprzedmiotowych, interdyscyplinarnych, uniwersalnych, przekrojowych, jest także szeroko stosowany w odniesieniu do pojęcia „21st century skills” (Umiejetności XXI wieku). Jednak te różne terminy nie są synonimami i mogą mieć rozbieżne lub wyspecjalizowane znaczenie w pewnych kontekstach technicznych i są raczej definiowane dla konkretnych umiejętności praktycznych.

Poniżej zdefiniowana lista pożądanych umiejętności

1. Umiejętność krytycznego myślenia, rozwiązywania problemów, rozumowania, analizowania, interpretacji, syntetyzowania informacji
2. Umiejętność przeprowadzania praktycznych badań i stawiania pytań
3. Kreatywność, artyzm, ciekawość, wyobraźnia, innowacyjność, osobista ekspresja
4. Wytrwałość, samokontrola, planowanie, samodyscyplina, umiejętność dostosowywania się i podejmowania inicjatyw
5. Komunikowanie się werbalne oraz za pomocą pisma, umiejętność wystąpień publicznych i prezentacji oraz słuchania
6. Przywództwo, umiejętność pracy zespołowej, współpracy, kooperacji z zastosowaniem urządzeń do pracy zdalnej
7. Umiejętność stosowania technologii informacyjnych i komunikacyjnych (TIK/ICT) Umiejętność korzystania z mediów i internetowych zasobów, interpretacja i analiza danych, umiejętność programowania urządzeń komputerowych
8. Postawa obywatelska, etyczna i poczucie społecznej sprawiedliwości
9. Przedsiębiorczość i podstawowe umiejętności z zakresu finansów i ekonomii
10. Globalna świadomość, otwartość na wielokulturowość, humanitaryzm
11. Umiejętność naukowego rozumowania
12. Umiejętność korzystania z ochrony środowiska i ekosystemów
13. Zdrowy tryb życia i umiejętność korzystania z odnowy biologicznej, w tym żywienia, diet, ćwiczeń i publicznej opieki zdrowotnej i bezpieczeństwa[2]
14. Nawyk/rozumienie potrzeby uczenia się przez całe życie
15. Otwartość na zmiany, rozumienie naturalnego procesu zmian

Ogólnie rzecz biorąc, koncepcja umiejętności XXI wieku jest motywowana przekonaniem, że nauczanie uczniów powinno skupić się na uniwersalnym zastosowaniu umiejętności oraz, że współczesna szkoła ze swymi obecnymi priorytetami skupionymi na nauczaniu przedmiotowym nie może w wystarczającym stopniu przygotować młodego pokolenia na wyzwania XXI wieku.

Podstawowym założeniem jest to, że dzisiejszych absolwentów szkół trzeba uczyć innych umiejętności niż uczniów w XX wieku, oraz że umiejętności powinny odzwierciedlać specyficzne wymagania epoki opartej na wiedzy, konkurencyjności, informacji opartych na technologii, gospodarce i mediach w tym społecznościowych.

Umiejętności XXI wieku są istotne dla wszystkich dziedzin nauki i badań naukowych, a także mogą być nauczane w szerokim zakresie w szkole i poza szkołą. Istnieje kilka podstawowych sposobów, w którym te kompetencje przekładają się na wysiłki na rzecz poprawy szkoły:

Nauczyciele powinni w szerokim zakresie stosować nauczanie interdyscyplinarne. Na przykład, podczas jednego przedmiotu uczniów inspiruje się, aby poznali metody badawcze danego tematu, które mogą być stosowane również w innych dziedzinach. Metodami aktywizującymi, metodą projektu, pracy zespołowej, zdalnej z wykorzystaniem multimediów czy czujników podłączonych do komputerów uczniowie laboratoryjnie mogą badać zjawiska w procesie poznawczym. Należy odejść od nauczania przedmiotowego, zamkniętych sal lekcyjnych, zespołów klasowych, sztywnych grafików i planów lekcji, programów nauczania skupiając się na realizacji podstawy programowej i różnorodnych metod i form nauczania. Na szeroką skale w szkole powinny być stosowane technologie jako wsparcie dla zaplanowanych procesów edukacyjnych, projektów i doświadczeń prowadzących do uzyskiwania umiejętności i kompetencji pojmowanych w sposób holistyczny. Należy zmienić radykalnie sposoby oceniania na rzecz oceniania w sposób kształtujący ucznia i wskazujący sposób dojścia do poziomu umiejętności zindywidualizowanego dla danego dziecka.

Szkoły i nauczyciele powinni korzystać z rozwiązań edukacyjnych, które z natury zachęcają lub ułatwiają nabycie umiejętności interdyscyplinarnych. Na przykład, strategie edukacyjne, laboratoryjnej, autentycznej nauki, demonstracji nauczania lub uczenia się opartego na projektach dążących do celów, które bywają interdyscyplinarne w przyrodzie. Uczniowie uczestniczą w procesie projektu badawczego, gdzie należy zastosować interdyscyplinarną wiedzę dla rozwiązania problemu. Zastosowane umiejętności, różne technologie i nowe sposoby analizowania i przetwarzania informacji, a także podejmowanie inicjatywy, twórczego myślenia, planowanie procesu i pracy w zespołach realizuje się w zespole badawczym wspólnie z innymi studentami nawiązując relacje i umiejętności pożądane przez dzisiejszych pracodawców.

Mając na uwadze przyszłość i konkurencyjność polskiej gospodarki zintegrowanej w jednolitym powszechnym rynku cyfrowym, określonym w Traktacie o funkcjonowaniu Unii Europejskiej (podstawa prawna Artykuł 4 ust. 2 lit. a), art. 26, 27, 114 i 115 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej) idea umiejętności XXI wieku jest szansą na podniesienie kwalifikacji polskich uczniów celem przygotowania ich do zdobycia nowych miejsc pracy w sektorze gospodarki opartej na cyfrowym rynku pracy. „Jednolity rynek cyfrowy jest jedną z najbardziej obiecujących i stawiających największe wyzwania sfer postępu, dającą możliwość osiągnięcia wzrostu wydajności rzędu 415 mld EUR. Rynek ten otwiera nowe możliwości stymulowania gospodarki poprzez handel elektroniczny, ułatwiając jednocześnie przedsiębiorstwom zachowanie zgodności z wymogami administracyjnymi i finansowymi oraz wzmacniając pozycję klientów dzięki administracji elektronicznej. Usługi rynkowe i usługi administracji publicznej, które stworzono w ramach jednolitego rynku cyfrowego, ewoluują od stałych platform do platform mobilnych i stają się coraz bardziej powszechne, oferując dostęp do informacji i treści w dowolnym czasie, w dowolnym miejscu i na dowolnym urządzeniu (wszechobecne usługi w zakresie handlu i administracji)”.[3]

Chcąc uzyskać permanentną zmianę sylwetki absolwenta polskiej szkoły należy oprócz modernizacji infrastruktury sieciowo sprzętowej wskazać nauczycielom nowe metody i formy pracy z uczniami oparte na nowoczesnych technologiach. Metody prowadzące do wzrostu umiejętności przydatnych w nowym społeczeństwie i nowych wyzwaniach gospodarki cyfrowej i internetowych przedsiębiorstwach, aby w przyszłości stali się nie tylko użytkownikami sieci ale przede wszystkim kreatorami internetowych firm tworząc start-up’owe przedsięwzięcia i budować swoja markę w sieciach społecznościowych.

Tomasz Łukawski

[1] https://edglossary.org/21st-century-skills - tłum. Tomasz Łukawski
[2] tamże
[3] http://www.europarl.europa.eu/atyourservice/pl/displayFtu.html?ftuId=FTU_5.9.4.html 

Pod honorowym patronatem:

               Burmistrz Miasta Ząbki

Partnerzy STRATEGICZNI

Partnerzy GŁÓWNI

Partnerzy

 Patronat medialny: